Philodendron thân bò

Tổng quan về chi Philodendron

Chi Philodendron thuộc họ Ráy (Araceae), là một chi lớn với gần 500 loài được công nhận và công bố. Tính chất đa dạng và phức tạp của chi Philodendron chỉ xếp sau chi Anthurium trong họ Ráy. Ngoài ra, còn rất nhiều loài Philodendron chưa được mô tả khoa học tồn tại trong tự nhiên và dưới nhiều điều kiện sống khác nhau, mỗi loài lại sinh thêm nhiều biến thể. Các giống loài lai do thụ phấn chéo hoặc nhân tạo làm góp phần tăng độ phong phú của chi.

Do sự đa dạng cao trong các giống loài Philodendron, người ta phân loại chúng theo từng nhóm dựa trên đặc điểm sinh trưởng giống nhau để dễ dàng cho việc tìm kiếm, nghiên cứu hay đơn giản là trồng và chăm sóc chúng. Có 3 nhóm Philodendron được tổng hợp như sau: Philodendron thân leo (Climbing Philodendron), Philodendron thân bò (Crawling Philodendron) và Philodendron thân thẳng đứng (Upright Philodendron). Bên cạnh đó nhóm con lai (hybid) cũng phổ biến và được thương mại hóa rộng rãi.

Trong bài viết này, KANSO Plant đã tổng hợp một số loài Philodendron thân bò có vẻ ngoài tương đồng, là giống lai và thường dễ gây nhầm lẫn. Bài viết đưa ra cái nhìn tổng quan và chỉ ra những điểm khác biệt giữa chúng để mọi người có thể so sánh, phân biệt chúng một cách đơn giản hơn.

Hình ảnh: Một loại Philodendron thân bò - KANSO Plant

Các yếu tố so sánh thường sẽ bao gồm:

- Hình thái chung của cây: Kích thước, hình dạng, màu sắc của cây (hay của phiến lá)

- Mặt trên lá (Adaxial leaf)

- Mặt dưới lá (Abaxial leaf)

- Cuống lá (Petiole)

- Điểm giao giữa cuống lá và phiến lá (leaf base)

- Viền lá (Leaf margin)

- Bao lá (Cataphyll)

Các loài Philodendron thân bò - Crawling Philodendron

1. Philodendron Gloriosum

Philodendron Gloriosum được André mô tả khoa học đầu tiên vào năm 1876. Loài này được xác định có nguồn gốc bản địa tại Colombia và phân bố ở nhiều vùng khác nhau trên thế giới như Nam Mexico, Tây Brasil, Peru, Ecuador, Venezuela…

Tên gọi Gloriosum mang ý nghĩa lộng lẫy, bắt nguồn từ từ tiếng Anh “glorious”. Loài kiểng lá này luôn được săn đón bởi vẻ đẹp kinh điển với tán lá to, dáng lá tim tròn đầy, gân lá hình chân vịt và thường có màu trắng xám đẹp mắt tương phản trên nền lá xanh mịn như nhung. Gloriosu có nhiều form khác nhau, đa dạng với nhiều chủng loại tự nhiên và giống lai. KANSO Plant đã tổng hợp đặc điểm và cách chăm sóc Philodendron Gloriosum, xem thêm tại Từ điển cây xanh.

Hình ảnh: Philodendron Gloriosum - Một loại Philodendron thân bò - KANSO Plant

2. Philodendron Plowmanii

Philodendron Plowmanii có nguồn gốc bản xứ ở Ecuador và Peru, được mô tả khoa học và công bố bởi tiến sĩ Thomas B. Croat. Tên gọi Plowmanii được đặt nhằm vinh danh cựu thực vật học Timothy Charles Plowman (1944-1989).

Hình ảnh: Philodendron Plowmanii - Một loại Philodendron thân bò - KANSO Plant 

Cây P. Plowmanii có phiến lá trái tim với hai gốc lá tròn đầy hướng vào trong tạo thành lõm sâu, cuống lá dẹp dạng chữ D và có hai mép gợn sóng. Phần giao giữa cuống lá và phiến lá (leaf base) có màu hồng nhạt. Ở Plowmanii thường sẽ không thấy rõ gân lá mà thay vào đó là các nếp gấp sâu (có cây tùy điều kiện chăm sóc vẫn sẽ có gân chính sáng màu). P. Plowmanii phổ biến với nhiều biến thể như: Black face, Silver, Round form, Narrow form.

Plowmanii phát triển mạnh trong điều kiện ẩm và ấm áp, có ánh nắng tán xạ tương tự như môi trường sống tự nhiên của nó.

3. Philodendron Mamei

Philodendron Mamei đã được tìm thấy ở các khu rừng nhiệt đới từ năm 1800. Nguồn gốc được xác định là Nam và Trung Mỹ, là loài thực vật bản địa của Ecuador, được André mô tả khoa học đầu tiên vào năm 1883. Lá P. Mamei có màu xanh không quá sẫm, đặc trưng với những vệt xám bạc và nếp gấp phồng. Cuống lá tương tự như P. Plowmanii có hai mép xù nhưng màu nâu hồng hơn nhất là ở những lá non. Viền lá đã trưởng thành thường sẽ gợn sóng trông rất mềm mại. Một số nguồn cho rằng Philodendron Silver Cloud (Philodendron Mamei Silver Cloud) là tên gọi khác hoặc là giống lai của P. Mamei. Nhưng chưa có bằng chứng khoa học nào chỉ ra Philodendron Mamei đã được lai tạo với loài nào khác để cho ra P. Silver Cloud. Ngoài ra khi so sánh P. Mamei và P. Silver Cloud, các điểm khác biệt chính về hình dạng lá, tỉ lệ vân bạc và các nếp gấp, bao lá non…cho thấy rằng chúng là hai loài khác nhau.

Hình ảnh: Philodendron Mamei - Một số Philodendron thân bò - KANSO Plant

Philodendron Mamei

• Lá trái tim thuôn dài, kết cấu khá thô và có viền lá dày.

• Cuống lá, bao lá non, bao hoa có màu nâu hồng, đỏ hồng.

• Tỉ lệ đốm bạc trên lá khác nhau tùy vào điều kiện chăm sóc, thường vân bạc thưa và nhạt màu hơn, có xu hướng phân bố ngẫu nhiên.

• Các nếp gấp phồng trên lá khít hơn.

Philodendron Silver Cloud

• Lá trái tim tròn hơn, kết cấu mịn và viền lá mềm mại.

• Cuống lá, bao lá non, bao hoa có màu xanh tươi, chỉ có điểm giao giữa cuống và phiến lá có ửng đỏ.

• Vân bạc khá nhiều và đậm màu so với P. Mamei, thường tập trung thành mảng theo các đường gân lá, nếp gấp lá.

​

Hình ảnh: Hàng trên là Philodendron Silver Cloud, Hàng dưới là Philodendron Mamei 

4. Philodendron Pastazanum

Philodendron Pastazanum được mô tả khoa học năm 1938 bởi nhà thực vật học người Đức Kurt Krause. Tên gọi Pastazanum được đặt theo nơi tìm thấy loài cây này đầu tiên, tỉnh Pastaza, phía Đông Ecuador.

Hình ảnh: Philodendron Pastazanum - Một loại Philodendron thân bò - KANSO Plant

P. Pastazanum thường bị nhẫm lẫn với con lai P. Dean McDowell (P. Gloriosum x P. Pastazanum) do Dean McDowell kế thừa nhiều đặc điểm từ cây cha mẹ. Ngoài ra, P. Pastazanum Silver form có vẻ ngoài khá giống với P. Mamei. Một số đặc điểm để nhận diện P. Pastazanum là lá trái tim dài và nhọn dần về phía đầu, mặt trên lá sáng bóng, mặt sau phẳng, gân lá ít và sáng màu, nếp lá gấp nổi. Phần giao giữa cuống và phiến lá xanh, viền lá cũng tệp màu lá. Cuống lá có nhiều sọc ngắn xanh nhạt chạy dọc, bao lá cũng có màu và sọc tương tự.

5. Philodendron Dean McDowell

Philodendron Dean Mc.Dowell là loài lai nổi tiếng P. Gloriosum x P. Pastazanum do John Banta lai tạo vào năm 1988 và đặt tên theo người bạn thân đã mất vì bệnh AIDS. Một số đặc điểm riêng biệt của Dean Mc. Dowell là lá non màu hồng nhạt, gốc lá, bao lá ửng đỏ hồng, viền lá nâu đậm, mặt lá có các nếp gấp nổi phồng và form tròn đầy đều thừa hưởng từ Gloriosum. 

Hình ảnh: Philodendron Dean McDowell - Một loại Philodendron thân bò - KANSO Plant

6. Philodendron SP Colombia

Philodendron SP Colombia là loài kiểng lá khá hiếm vì hiện chưa có nhiều thông tin về nó. Cây được xác định tìm thấy lần đầu tại Colombia và đến hiện tại vẫn chưa được mô tả khoa học. Philodendron SP Colombia sinh trưởng bò dọc theo nền rừng. Những chiếc lá khi lớn cực kì đẹp mắt, có màu xanh đậm với phiến lá màu bạc. Càng trưởng thành, lá sẽ mất dần những vệt xám bạc, thay vào đó là gân lá sẫm màu và nổi rõ nếp gấp hơn.

Hình ảnh: Philodendron SP Colombia - Một loại Philodendron thân bò - KANSO Plant

Sâu bệnh hại ở các loài Philodendron thân bò (Crawling Philodendron)

Nắm rõ các dấu hiện, kịp thời phát hiện và xử lý là một trong những bước không thể thiếu để chăm cây cảnh tốt. Đối với Philodendron cũng không ngoại lệ. Sau đây là một số sâu bệnh hại phổ biến nhất ở Philodendron nói chung và Philodendron thân bò nói riêng:

Bệnh đốm lá Pseudomonas và Xanthomonas ở Philodendron

Bệnh đốm lá do vi khuẩn Pseudomonas và vi khuẩn Xanthomonas gây ra các đốm nâu đỏ trên lá, thậm chí có thể làm cho lá và thân bị biến dạng. Khi bị nhiễm bệnh, lá dần chuyển vàng, chảy nước và cuối cùng bắt đầu rũ xuống. Những triệu chứng này là do vi khuẩn hoặc nấm có thể xâm nhập qua các vết hư hại trên cây và lây lan bệnh. Sau khi quan sát thấy các triệu chứng, hãy cắt tỉa ngay phần cây bị nhiễm bệnh và tưới nước từ bên dưới cho cây vì điều kiện ẩm ướt trên bề mặt lá khuyến khích nấm phát triển. 

Bệnh bạc lá Erwinia ở Philodendron

Bệnh bạc lá do vi khuẩn Erwinia là bệnh thường gặp ở các loài Philodendron. Nó thường xuất phát từ vấn đề chăm sóc như môi trường nhiệt độ quá cao, tưới quá nhiều nước cho cây, trồng trong chậu không đúng kích cỡ (quá lớn, quá sâu) hoặc sử dụng quá nhiều phân đạm. Việc thiết lập quy trình chăm sóc thích hợp kết hợp với quản lý điều kiện môi trường nơi trồng, chăm sóc cây có thể giúp ngăn nguy cơ bệnh bạc lá Erwinia.

Các loại rệp ở Philodendron 

Rệp bao gồm rệp sáp, rệp vảy…có thể lây nhiễm sang một số cây trong vườn vì chúng có thể dễ dàng di chuyển từ cây này sang cây khác. Khi chúng kí sinh trên cây, chúng tiết ra dịch ngọt có thể dẫn đến sự phát triển của các loài côn trùng gây hại khác. Nếu không được điều trị, chúng có thể khiến cây chậm lớn, vàng lá và lá biến dạng. Cách tốt nhất là đề phòng ngay từ đầu vì chúng phát triển rất nhanh. Cần thường xuyên kiểm tra cây, nếu phát hiện nên cách ly cây bị nhiễm, vệ sinh sạch sẽ rệp và ấu trùng sau đó mới tiến hành các biện pháp dưỡng cây như bình thường để cây sớm phục hồi.